Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng khốc liệt, văn hóa doanh nghiệp không còn chỉ là yếu tố “làm đẹp” mà đã trở thành nền tảng sống còn quyết định sự thành bại của mọi tổ chức. Đó không chỉ là những giá trị được treo trên tường hay khẩu hiệu trong phòng họp, mà là linh hồn thực sự của doanh nghiệp, chi phối từ cách nhân viên tương tác đến cách công ty vượt qua khủng hoảng.
Vậy văn hóa doanh nghiệp thực sự là gì? Tại sao nó lại quan trọng đến vậy và làm thế nào để xây dựng một nền văn hóa vững mạnh? Cùng khám phá những yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp không chỉ tồn tại mà còn phát triển bền vững trong bài viết dưới đây.
1. Văn hóa doanh nghiệp là gì?
1.1 Định nghĩa văn hóa doanh nghiệp
Văn hóa doanh nghiệp (tiếng Anh là Corporate Culture) là tập hợp các giá trị, niềm tin, hành vi, thái độ, chuẩn mực và cách hành xử chung của mọi thành viên trong một tổ chức doanh nghiệp. Nó được ví như “linh hồn” của một tổ chức, ảnh hưởng đến cách mọi người tương tác với nhau, cách họ làm việc và cách họ đạt được mục tiêu.
1.2 Các cấp độ của văn hóa doanh nghiệp
Khi và chỉ khi bóc tách được các thành phần của văn hóa doanh nghiệp và tính chất đặc trưng của chúng, nhà lãnh đạo mới có thể đưa ra chiến lược phát triển trong các giai đoạn khác nhau của doanh nghiệp, đặc biệt là văn hóa lấy con người làm trung tâm.
Theo Edgar Henry Schein – cựu Giáo sư Trường Quản lý MIT Sloan – một người nghiên cứu chuyên sâu trong lĩnh vực phát triển tổ chức và văn hóa doanh nghiệp, cấu trúc của văn hoá doanh nghiệp có thể chia thành 3 cấp:
- Cấp độ 1 – Cấu trúc hữu hình của doanh nghiệp: Đây là cấp độ mà mọi người đều có thể nhìn thấy trực tiếp khi tiếp xúc với doanh nghiệp. Nó được thể hiện bằng: Sơ đồ cơ cấu tổ chức, cách bố trí văn phòng, hình ảnh về trang phục, logo, tài liệu truyền thông, hành vi ứng xử của nhân viên, câu chuyện thương hiệu, doanh nghiệp…. Cấp độ này chủ yếu chịu ảnh hưởng và tác động từ tầm nhìn của người lãnh đạo cũng như tính chất của hoạt động kinh doanh.
- Cấp độ 2 – Giá trị được công nhận: Cấp độ này mọi người có thể cảm nhận được thông qua những giá trị được tuyên bố hay các biểu hiện bên ngoài của doanh nghiệp. Đó có thể là các chiến lược, giá trị cốt lõi, quy định, quy tắc cho sự phát triển lâu dài của tổ chức. Với cấp độ này, doanh nghiệp có thể linh hoạt thay đổi, thể hiện được giá trị bên trong tổ chức một cách hiệu quả.
- Cấp độ 3 – Quan điểm chung: Đây là cấp độ mà bạn khó có thể nhận ra bởi việc hiểu những giá trị bên trong sẽ cần nhiều thời gian tiếp xúc, đánh giá. Hơn nữa, những suy nghĩ, quan điểm có thể nằm sâu trong doanh nghiệp và ăn sâu vào suy nghĩ của các thành viên. Ví dụ như: Văn hóa dân tộc, tôn giáo, văn hóa kinh doanh… Trong 3 cấp độ thì đây là cấp độ thể hiện được giá trị cao nhất của tổ chức và được coi là tài sản của doanh nghiệp.
2. 6 lý do nên xây dựng văn hóa doanh nghiệp
2.1. Thu hút và giữ chân nhân tài
Văn hóa doanh nghiệp là một quá trình dài, không thể có được chỉ sau 1 – 2 ngày. Nó có thể ảnh hưởng đến quá trình thu hút, tuyển dụng và giữ chân nhân sự gắn bó lâu dài với tổ chức.
Hiện tại, Gen Z là thế hệ được lớn lên trong thời đại công nghệ bùng nổ, chiếm đến 30% lực lượng lao động trên thị trường. Gen Z luôn tìm kiếm một môi trường làm việc mà ở đó mọi người đều cùng nhau đoàn kết, đồng lòng để đạt được lợi ích chung. Chính vì vậy việc doanh nghiệp xây dựng được môi trường làm việc tích cực, cạnh tranh công bằng, phù hợp với niềm tin và thái độ của họ thì sẽ thúc đẩy nhân viên làm việc chăm chỉ hơn, cống hiến nhiều hơn cho tổ chức.
2.2. Tạo sự khác biệt cho tổ chức
Mỗi tổ chức sẽ có một văn hóa khác nhau, không ai có thể bắt chước. Vậy nên việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp sẽ tạo ra chất riêng, là tài sản được di truyền, gìn giữ qua nhiều thế hệ, giúp doanh nghiệp phát triển bền vững.
Văn hóa doanh nghiệp cũng giúp truyền tải những giá trị và phong cách của tổ chức đến toàn bộ nhân viên, hướng đến cam kết vì mục tiêu và lợi ích chung, góp phần tạo ra sự ổn định và lành mạnh trong doanh nghiệp.
2.3. Nâng cao thương hiệu
Văn hóa doanh nghiệp bao gồm cả những giá trị về đạo đức, khi có điều này, doanh nghiệp sẽ cung cấp các sản phẩm, dịch vụ chất lượng, đưa những tiêu chuẩn cao nhất vào phát triển sản phẩm. Đây cũng là cơ sở tạo ra môi trường làm việc lý tưởng với những sản phẩm tốt nhất giúp làm hài lòng người tiêu dùng.
Tất cả điều này chính là cơ sở để doanh nghiệp của bạn có thể nâng cao danh tiếng thương hiệu trên thị trường, tăng lợi thế cạnh tranh và tăng thị phần cũng như doanh thu.
2.4. Nâng cao năng suất nhân viên
Nhiều khảo sát cho thấy cuộc sống nơi công sở và năng suất làm việc của nhân viên có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Chất lượng cuộc sống bao gồm sức khỏe tinh thần, thể chất, sự hài lòng của họ đối với tổ chức. Nếu bạn xây dựng được văn hóa công ty lành mạnh thì công ty có thể đạt được cả hai yếu tố trên.
Có thể nói, văn hóa công ty đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển đời sống nhân viên toàn diện. Vậy nên những yếu tố từ phía công ty như: Giờ làm linh hoạt, môi trường cởi mở, đãi ngộ tốt, nhân viên có tiếng nói… rất quan trọng. Nó sẽ giúp họ có động lực và tinh thần tốt trong công việc, từ đó nâng cao hiệu suất làm việc và góp phần vào sự phát triển của công ty.
2.5. Ảnh hưởng đến dịch vụ khách hàng
Khi văn hóa doanh nghiệp tích cực và lành mạnh, nhân viên sẽ hạnh phúc và làm việc năng suất, sáng tạo hơn. Điều này được thể hiện rõ nhất thông qua cách họ ứng xử với khách hàng. Nhân viên hạnh phúc và hài lòng khi làm việc sẽ giới thiệu, tư vấn đến khách hàng nhiệt tình, tràn đầy năng lượng. Ngược lại, nếu nhân viên không có niềm tin vào doanh nghiệp thì họ sẽ bán hàng không hiệu quả.
Khảo sát từ Gallup cho thấy những doanh nghiệp sở hữu đội ngũ nhân viên hạnh phúc có thu nhập trên mỗi cổ phiếu cao hơn 147% so với các doanh nghiệp khác. Vậy nên, ngoài các chiến lược kinh doanh, marketing…. thì việc xây dựng văn hóa chính là chìa khóa thành công cho doanh nghiệp của bạn.
2.6. Là cơ sở để kiểm soát đội ngũ nhân viên
Văn hóa doanh nghiệp chính là cơ sở để mọi người trong công ty cùng noi theo và thực hiện, không quan trọng đó là nhân viên hay lãnh đạo. Nói cách khác, khi có văn hóa doanh nghiệp, ai đúng ai sai không quan trọng, cái gì đúng mới là yếu tố quan trọng hơn.
Việc tạo ra được văn hóa lành mạnh, dung hòa được các thành viên trong tổ chức giúp hạn chế tối đa các xung đột, căng thẳng, tạo ra sự gắn kết giữa các bộ phận trong công ty. Nếu nhân viên có xu hướng tạo ra xung đột thì văn hóa chính là cơ sở để mọi người hàn gắn và đoàn kết cùng nhau.
3. Các yếu tố cấu thành nên văn hóa doanh nghiệp
3.1. Tầm nhìn
Điều đầu tiên và cũng là điều quan trọng nhất khi doanh nghiệp xây dựng văn hóa đó là tầm nhìn. Doanh nghiệp có thể đưa ra tầm nhìn bằng một tuyên ngôn chung, một câu khẩu hiệu. Nó không cần quá cầu kỳ, hoa mỹ nhưng phải có ý nghĩa và là công cụ tác động mạnh mẽ đến nhận thức của nhân viên.
Ví dụ với Google, câu khẩu hiệu của họ là “Don’t be evil – Đừng làm điều xấu”. Điều này giúp cho nhân viên của gã khổng lồ công nghệ luôn nhận thức được trách nhiệm của mình đối với công việc, tránh làm những việc không tốt ảnh hưởng đến bản thân, công ty cũng như khách hàng.
3.2. Giá trị cốt lõi
Giá trị cốt lõi giống như ngọn đèn chỉ đường cho các định hướng, mục tiêu mà công ty hướng đến. Nó giúp thể hiện suy nghĩ, quan điểm cần thiết để doanh nghiệp hình thành văn hóa phù hợp.
Sự riêng biệt của giá trị mỗi doanh nghiệp được thể hiện qua nhiều yếu tố khác nhau như: Tinh thần làm việc nhóm, tính tin cậy, sự công bằng, sự đoàn kết, trải nghiệm tốt từ khách hàng….
3.3. Thực tiễn doanh nghiệp
Để thực hiện hóa tất cả tầm nhìn, giá trị trên lý thuyết thì doanh nghiệp cần quan tâm đến các yếu tố thực tiễn. Cấp lãnh đạo phải đưa yếu tố thực tiễn vào nguyên tắc hoạt động hàng ngày, củng cố thêm cho sức mạnh của văn hóa doanh nghiệp.
Lấy ví dụ, nếu doanh nghiệp của bạn nói rằng “Con người là tài sản lớn nhất của chúng tôi” thì toàn bộ các hoạt động đều cần tập trung vào phát triển con người theo đúng những gì đã tuyên bố. Tại New York, công ty Wegmans đưa ra các giá trị sẽ thực hiện gồm: Quan tâm, tôn trọng, một công việc trong mơ. Sau khi kết thúc, công ty này đứng thứ 5 trong bảng xếp hạng công ty tốt nhất tại Hoa Kỳ.
3.4. Con người trong doanh nghiệp
Yếu tố con người đóng vai trò quan trọng đối với việc hình thành và phát triển văn hóa doanh nghiệp. Đội ngũ nhân sự không chỉ là người định hình mà còn trực tiếp đưa ra mục tiêu, tầm nhìn, tạo nên giá trị cốt lõi của tổ chức.
Chính vì vậy, nhiều công ty tại Việt Nam cũng như trên thế giới hiện nay có quy trình tuyển dụng khá khắt khe, mục đích là để tìm ra những ứng viên phù hợp nhất với văn hóa của doanh nghiệp.
3.5. Câu chuyện doanh nghiệp
Bất kỳ tổ chức nào cũng đều có một câu chuyện về lịch sử hình thành, phát triển cũng như các câu chuyện độc đáo xung quanh. Đây là điều không thể bỏ qua trong quá trình phát triển văn hóa doanh nghiệp. Những bài học được rút ra câu chuyện sẽ là sức mạnh để giúp từng cá nhân thấu hiểu và cố gắng để bước tiếp sự nghiệp, thành tựu trước đây.
Có thể nói, mỗi tổ chức sẽ có góc nhìn cũng như những quan điểm khác nhau về văn hóa doanh nghiệp, từ đó có cách thức để xây dựng và phát triển văn hóa bền vững. Tuy nhiên, điều quan trọng là mỗi cá nhân trong tổ chức phải hiểu được vai trò, tầm quan trọng của văn hóa doanh nghiệp để từ đó cùng nhau tạo nên sự khác biệt và độc đáo, qua đó giúp tổ chức ngày càng phát triển.
